نوبل ادبیات سال ۲۰۲۵ به «لاسلو کراسناهورکایی» رسید

به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، آکادمی سوئدی نوبل برنده جایزه نوبل ادبیات سال ۲۰۲۵ را اعلام کرد و به این ترتیب این جایزه به نویسنده مجارستانی، لاسلو کراسناهورکایی (Krasznahorkai László)، «به خاطر آثار جذاب و رویاپردازانه‌اش که در بحبوحه وحشت آخرالزمانی، قدرت هنر را بازآفرینی می‌کند.» اهدا شد.

لازلو کراسناهورکایی نویسنده‌ای بزرگ در ژانر(سبک) حماسی در سنت اروپای مرکزی است که از کافکا تا توماس برنهارد امتداد دارد و با پوچ‌گرایی و افراط در گروتسک شناخته می‌شود. اما او در آثارش با لحنی متفکرانه‌تر و دقیق‌تر، به شرق نیز نگاه می‌کند.

سال گذشته آکادمی سوئدی نوبل، هان کانگ نویسنده اهل کره جنوبی را برای «نثر شاعرانه‌اش که آسیب‌های تاریخی را شامل می‌شود و شکنندگی زندگی انسان را آشکار می‌کند» و یک سال قبل از آن یون فوسه نمایش‌نامه‌نویس و رمان‌نویس نروژی را برای «نمایشنامه‌ها و نثرهای بدیع او که صدای ناگفتنی‌هاست» به عنوان برنده جایزه نوبل ادبیات ۲۰۲۳ معرفی کرد. آنی ارنو، نویسنده ۸۲ ساله فرانسوی و استاد ادبیات، جایزه نوبل ادبیات ۲۰۲۲ را به خاطر «شجاعت و دقت بالینی که با کشف ریشه‌ها، بیگانگی‌ها و محدودیت‌های جمعی حافظه شخصی» به دست آورده است.

جایزه نوبل ادبیات ۲۰۲۱ به عبدالرزاق گورنا رسید. این جایزه به دلیل «بینش بی‌کم‌وکاست و دلسوزانه او پیرامون آثار استعمار و سرنوشت پناهندگان در شکاف میان فرهنگ‌ها و قاره‌ها» به این رمان‌نویس تانزانیایی رسید. لوئیز گلیک شاعر آمریکایی به عنوان برنده جایزه نوبل ادبیات ۲۰۲۰ معرفی شد که به استفاده از داستان‌های اساطیری، تاریخ و طبیعت در بازنمایی تجربیات شخصی و زندگی مدرن در آثارش شناخته می‌شود. انتخاب پیتر هانتکه، نویسنده اتریشی، به‌عنوان برنده سال ۲۰۱۹ نیز به دلیل اظهارنظرهای او در انکار جنایات صربستان در جنگ بالکان با انتقادات فراوان همراه شده بود. در سال ۲۰۱۸ این آکادمی سوئدی سال تلخی را به خاطر رسوایی اخلاقی، فساد مالی و همچنین بی‌وفایی بعضی اعضا به قوانین نوبل مبنی بر افشانکردن نامزدهای جایزه سپری کرده بود.

آکادمی سوئد تاکید دارد که نوبل ادبیات صرفا یک جایزه ادبی است. هیات داوران ۶ نفره‌ آن هر سه سال تغییر می‌کند و امسال به ریاست آندرس اولسون ۷۶ ساله فعالیت دارد. اعضای هیات داوران ۲۰۲۵ عبارت‌اند از: الن متسون، آن سوارد، استیو سم‌سندبرگ، آنا-کارین پالم و ماتس مالم (دبیر دائمی آکادمی).

پس از جنجال‌های سال ۲۰۱۸، آکادمی تلاش کرده توازن جنسیتی را در ترکیب اعضا و فهرست برندگان حفظ کند. در دهه‌ گذشته، توازن جنسیتی میان برندگان نیز بیشتر رعایت شده است. سال گذشته، هان کانگ از کره جنوبی به‌عنوان اولین زن آسیایی و نخستین نویسنده کره‌ای‌تبار موفق به دریافت نوبل شد و نشان داد که برای درخشش در این جایزه نیازی نیست حتماً بالای ۷۰ سال سن داشت.

مبلغ ۱۰میلیون کرونی جایزه نوبل بنا به وصیت آلفرد نوبل، به شخصی اهدا می‌شود که برجسته‌ترین اثر در حوزه ادبیات را در مسیری ایده‌آل خلق کرده باشد. فرآیند انتخاب از ژوئن تا آگوست با مطالعه آثار نامزدها آغاز می‌شود و از سپتامبر جلسات نهایی داوری تشکیل می‌شود. یادداشت‌های مربوط به این مباحث طبق قانون نوبل، تا ۵۰ سال آینده محرمانه باقی می‌مانند.