۲ روی سکه بازگشت اتباع افغانستانی از خراسان رضوی

به گزارش ایرنا، در سال های اخیر ساماندهی و بازگشت اتباع غیرمجاز خارجی در کشور به یک مطالبه عمومی تبدیل شده بود و دولت نیز روند ساماندهی را دنبال می کرد، با این حال پس از آغاز دفاع مقدس ۱۲ روزه روند بازگشت اتباع افغانستانی به کشورشان تبدیل به موج متراکمی شد و حتی روند خروج جمعیت در مرزها را تحت تاثیر قرار داد، به طوریکه در این مدت رکورد خروج از مرز دوغارون تایباد شکست.

رییس نمایندگی وزارت امور خارجه در شمال شرق کشور در این خصوص گفت: بازگشت اتباع افغانستانی طی روزهای نیمه نخست تیرماه ۱۴۰۴ با توجه به نزدیک شدن به ۱۵ تیرماه، آخرین ضرب الاجل وزارت کشور برای بازگشت اتباع غیرمجاز به افغانستان شدت گرفته بود.

احمد معصومی فر افزود: ۳۷ هزار نفر از اتباع غیرمجاز افغانستانی در روز چهارشنبه، چهارم تیرماه از مرز دوغارون به کشورشان بازگشته اند که این عدد بی سابقه بوده و یک رکورد محسوب می شود.

روی خوش سکه

معاون امنیتی انتظامی استاندار خراسان رضوی این موج بازگشت اتباع غیرقانونی را به فال نیک گرفت و گفت: علاوه بر این که جامعه از نظر روانی خواستار بازگشت اتباع غیرمجاز بود، اکنون دولت نیز مجبور نیست یارانه مازاد و هنگفتی برای نان، انرژی و دیگر اقلام مصرفی اتباع غیرمجاز افغانستانی ساکن کشور پرداخت کند، بودجه ای که از درآمد ملی ایرانیان تامین می شد و اکنون می تواند صرف زیرساخت های حیاتی کشور شود.

امیر الله شمقدری با اشاره به بازگشت حدود ۳۰۰ هزار اتباع غیرمجاز ساکن خراسان رضوی و مشهد به افغانستان افزود: این تعداد تبعه افغانستانی غیرمجازی که به کشورشان بازگشته‌اند بیشتر ساکن مناطق حاشیه‌ای و روستاهای پیرامونی مشهد و دیگر شهرهای بزرگ بوده‌اند و در مجموع ۸۰ درصد اتباع غیرمجاز ساکن استان را شامل می شوند.

وی اظهار کرد: تخلیه اقامتگاه‌های این افراد که بیشتر در روستاها و حاشیه کلانشهر مشهد بوده تاثیر چندانی بر اجاره بها منازل شهری مشهد نداشته و فقط تا حدود ۱۵ درصد اجاره بها در مناطق حاشیه‌نشین کاهش یافته است.

حدود هزار کلاس درس در خراسان رضوی تخلیه شد

معاون استاندار خراسان رضوی اضافه کرد: حدود ۳۰ هزار دانش‌آموز افغانستانی که به همراه خانواده در این استان و به‌ ویژه مشهد سکونت داشتند، از ابتدای سال تاکنون به کشورشان بازگشته‌اند.

شمقدری اظهار کرد: پیش تر ۷۵ هزار دانش آموز افغانستانی در استان تحصیل می‌کردند که نیمی از آن‌ها به همراه خانواده‌هایشان اتباع غیرمجاز بودند و اکنون به کشورشان بازگشته‌اند.

وی گفت: این ۳۰ هزار دانش‌آموز عدد قابل اعتنایی است و می‌توان گفت حدود هزار کلاس درس در استان به‌ واسطه بازگشت این اتباع خالی شده‌ است.

معاون امنیتی انتظامی استاندار خراسان رضوی ادامه داد: سکونت ۹۵ درصد این دانش‌آموزان در مشهد بوده و از فضاهای آموزشی این شهرستان استفاده می‌کردند.

شمقدری بیان کرد: البته حدود ۳۵ هزار دانش‌آموز افغانستانی که جزء اتباع مجاز محسوب می‌شوند، همچنان از فضاهای آموزشی استان استفاده می‌کنند.

البته بررسی ایرنا از منابع محلی در آموزش و پرورش منطقه تبادکان مشهد نشان می دهد که پایین بودن اجاره بهای منازل در این منطقه حاشیه نشین موجب حضور اقشار کم برخوردار در این مناطق شده، بنابراین با خروج دانش آموزان اتباع افغانستانی و خانواده‌هایشان عملا تراکم کلاس های درس در این منطقه کاهش مشهودی نداشته است.

آن روی دیگر سکه

معاون امنیتی انتظامی استاندار خراسان رضوی نیز در خصوص آن روی سکه بازگشت اتباع افغانستانی به ایرنا گفت: هر اتفاق و رویداد اجتماعی دارای معایب و محاسنی است و خروج اتباع غیرمجاز از استان نیز از این قاعده مستثنی نیست، اگر چه بازگشت اتباع به نوعی تراکم جمعیت آن‌ها در مناطق حاشیه‌نشین را کاهش داده، اما مشکلاتی نیز ایجاد کرده است.

شمقدری اضافه کرد: موج بازگشت اتباع خارجی از استان موجب کاهش نیروی ماهر در برخی مشاغل سخت مانند چاه‌کنی، سنگ‌بری، آجرپزی، کوره‌های آهنگری، موزاییک سازی، بازیافت و تزریق پلاستیک شده و همین مساله صنایع مذکور را با چالش نیروی کار مواجه کرده است.

البته رصد ایرنا نشان می‌دهد برخی چهره های شاخص اقتصادی و فرهنگی افغانستانی که دارای مجوز اقامت حتی به مدت چند دهه بوده اند از هجمه‌ها در فضای مجازی بی نصیب نمانده و نسبت به موجی که در فضای مجازی اخراج همه اتباع افغانستانی را خواستار بود واکنش منفی نشان داده اند.

مشارکت اقتصادی چشمگیر اتباع افغانستانی در خراسان رضوی

به عنوان نمونه استاندار خراسان رضوی همزمان با ۲۷ شهریور ماه روز شعر و ادب پارسی محفلی با حضور شعرا و چهره های فرهنگی ایرانی و افغانستانی ترتیب داد و «محمد کاظم کاظمی» شاعر نام آشنای افغانستانی نیز از خروج برخی شعرای افغانستانی مقیم ایران به دیگر کشورها به‌واسطه محدودیت های مهاجرتی انتقاد کرد.

البته استاندار خراسان رضوی در نشست ادبی یاد شده گفت: امنیتی که پیوندهای فرهنگی در شرق و حوزه تمدنی خراسان برای ما ایجاد کرده است، به طور قطع با ساخت دیوار مرزی ایجاد نمی‌شود.

غلامحسین مظفری با تاکید بر اینکه شعرو ادب فارسی بیشتر از دیوار مرزی می تواند امنیت برقرار کند افزود: پیوندهای فرهنگی آثار امنیت بخش بیشتری از دیوار کشی دارد، لذا باید به مشترکات فرهنگی بپرداریم تا بتوانیم از این شرایط سخت موفق بیرون بیاییم.

آن گونه که قبلا انجمن فعالان اقتصادی افغانستان در خراسان رضوی به ایرنا اعلام کرده بود اتباع افغانستانی مجاز در این استان با سرمایه گذاری مستقیم در ۳۲ هتل و دستکم ۷۰ کارخانه و واحد تولیدی و خدماتی، به طور کامل این مجموعه ها را اداره می کنند.

همچنین اتباع افغانستانی مجاز با ثبت رسمی حدود هزار و ۶۰۰ شرکت در حوزه های اقتصادی شامل هتلداری و گردشگری، پتروشیمی و سوخت، صنعت و معدن، خدمات، بازرگانی و کشاورزی در این استان مشارکت اقتصادی چشمگیری دارند که باید مواظبت کرد که این کارآفرینی و اشتغال زایی با سیاست‌های جدید مهاجرتی در معرض تهدید قرار نگیرد.

افزایش ورود متجاوزان مرزی به خراسان رضوی

اما در بررسی روند کلی بازگشت اتباع و واکنش شهروندان همسایه شرقی به این طرح فرمانده مرزبانی خراسان رضوی مهرماه امسال در جمع خبرنگاران گفت: اعزام حدود ۷۰ درصد اتباع غیرمجاز به افغانستان از مرز دوغارون انجام شده است و از ابتدای سال تاکنون یک میلیون تبعه غیرمجاز افغانستانی از این مرز به کشورشان بازگشته اند.

سردار مجید شجاع افزود: آمار بازگشت اتباع افغانستانی به کشورشان در بازه زمانی یاد شده در مقایسه با مدت مشابه پارسال سه برابر شده است، علاوه بر این نیم میلیون مسافر افغانستانی نیز به صورت قانونی و با مدارک معتبر، ایران را به مقصد افغانستان ترک کرده اند.

وی ادامه داد: نیمه نخست امسال از ورود غیرمجاز ۴۰ هزار تبعه افغانستانی به استان جلوگیری شد و همه آنان دستگیر شدند اما این عدد نسبت به مدت مشابه سال قبل۲ برابر افزایش یافته است.

فرمانده مرزبانی خراسان رضوی گفت: از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۴ دستگیری متجاوزان مرزی هر سال نسبت به سال قبل کاهش داشته، اما روند ورود غیرمجاز (تجاوز مرزی) در نیمه نخست امسال افزایشی بوده است.

شجاع تصریح کرد: نیمه نخست پارسال ورود و دستگیری اتباع غیرمجاز در مرز افغانستان ۱۹ هزار نفر ثبت شده بود، اما این رقم در نیمه نخست امسال بیش از ۴۰ هزار نفر است.

وی بدون اشاره مستقیم به دلایل این تغییر الگوی تجاوز مرزی اضافه کرد: ممکن است علت افزایش ورود غیرمجاز اتباع افغانستانی به مرزهای استان؛ بازگرداندن پرشمار آنها طی ماه های گذشته به کشورشان باشد.

اگر چه بازگشت اتباع غیرمجاز افغانستانی به کشورشان مزایای متعددی دارد اما چشم‌پوشی از کاستی ها و یا برخی تندروی ها در برخورد با اتباع و نخبگان دارای اقامت قانونی در فضای مجازی و حقیقی و همچنین بی توجهی به روند بازگشت مجدد اتباع غیرمجاز به شکل ورود غیرقانونی از مرزها می تواند بیش از چهار دهه میهمان نوازی ایرانیان از مردم همزبان و همسایه را مخدوش کرده و کشور را از ظرفیت های اقتصادی و نخبگانی افغانستان محروم کند.